Deepfake: nowe narzędzie cyberprzestępców – zagrożenie i ochrona

Deepfake – to termin, który coraz częściej przewija się w kontekście nowych zagrożeń cybernetycznych. Choć początkowo były postrzegane jako ciekawostka technologiczna, dziś stają się coraz bardziej niebezpiecznym narzędziem w rękach cyberprzestępców. W tym artykule przyjrzymy się bliżej zjawisku deepfake, wyjaśnimy, jak są wykorzystywane do oszustw, oraz podpowiemy, jak chronić się przed tym stosunkowo nowym, ale szybko rozwijającym się zagrożeniem. Rozumiemy, jak łatwo jest manipulować rzeczywistością i wiemy, że obrona przed taką formą ataku to poważne wyzwanie.

Czym właściwie są Deepfake?

Deepfake to inaczej materiały wideo, audio, czy też zdjęcia, które zostały poddane zaawansowanej manipulacji cyfrowej, zazwyczaj z użyciem algorytmów sztucznej inteligencji (AI) i technik głębokiego uczenia. Dzięki tej technologii, cyberprzestępcy są w stanie w niezwykle realistyczny sposób sfałszować twarz, głos lub wypowiedzi konkretnej osoby. Często trudno jest odróżnić je od rzeczywistości! To tak jakby stworzyć cyfrowego klona i wmówić nam, że rozmawiamy z oryginalnym aktorem, politykiem, a czasem… nawet z naszym znajomym!
Sposób ich tworzenia obejmuje następujące elementy:

• Uczenie maszynowe (Machine Learning): Wykorzystanie zaawansowanych algorytmów do analizy ogromnych zbiorów danych (wideo, audio, zdjęcia), dzięki czemu sztuczna inteligencja (AI) jest w stanie wyuczyć się rysów twarzy, głosów czy nawet charakterystycznych gestów danej osoby.
• Sieci neuronowe: Specjalistyczne struktury oprogramowania, których zadaniem jest identyfikacja powiązań w informacjach i na ich podstawie samodzielne tworzenie syntetycznego wideo, lub dźwięku.
• Realistyczna symulacja: W wyniku wyuczenia powstają niezwykle realistyczne materiały, które trudno odróżnić od oryginalnych. Materiał deepfake tworzony jest metodą nakładania elementów z prawdziwego materiału video lub audio, tak by idealnie wkomponować wykreowane cechy i fragmenty materiałów wyjściowych.

Dlaczego Deepfake jest tak niebezpieczny?

Problem polega na tym, że deepfake w swej istocie narusza zaufanie społeczne i wykorzystuje autentyczne obrazy osób. Stają się zatem potężnym narzędziem do:

• Dezinformacji: Fałszywe filmy z politykami, celebrytami i publicznymi osobami w krótkim czasie mogą osiągnąć miliony odbiorców, którzy uwierzą w fałszywą informację. Efektem może być poważna manipulacja opinią społeczną, szerzenie paniki, czy sianie niepokojów społecznych i wywoływanie destabilizacji na rynkach finansowych.
• Oszustw finansowych: Cyberprzestępcy podszywają się pod prezesów, dyrektorów finansowych firm, żądając przelewów dużych sum pieniędzy – na „pilny projekt”, albo na zakup niedostępnego produktu z lukratywnym rabatem. Mogą też wykorzystać nagrania “zebrania zarządu”, na którym to „prezes” nakazuje przelew.
• Szantażu i wyłudzeń: Grożenie fałszywym materiałem, zawierającym nagie zdjęcia danej osoby, wykorzystywane do wymuszeń pieniędzy, lub kompromitacji danego człowieka to nowa smutna rzeczywistość, szczególnie dla znanych osób. Nękanie i grożenie fałszywymi materiałami. Deepfaki mogą być wykorzystywane do wyłudzenia poufnych informacji (np. dane do logowania), danych osobowych i tożsamości ofiary.
• Kradzież tożsamości: Fałszywe materiały audio i wideo pozwalają podszyć się pod ofiarę podczas zdalnych połączeń czy nawet telefonicznej identyfikacji w banku! Wystarczy fałszywe nagranie rozmowy ze swoim głosem, a dostęp do twojego konta stoi otworem!
• Niszczenia reputacji: Deepfake’i mogą zrujnować wizerunek osoby, na której ten atak był skupiony i być wykorzystane jako narzędzie do oczerniania polityków, firm i konkurentów, często doprowadzając do poważnych konsekwencji dla reputacji i funkcjonowania przedsiębiorstw czy osób publicznych.

Jak Rozpoznać Deepfake?

Rozpoznanie deepfake’ów wcale nie jest takie proste. Technologia robi szybkie postępy i fałszywe nagrania, w coraz większym stopniu przypominają oryginał. Czasami gołym okiem trudno wyłapać różnicę. Ale nie wszystko stracone! Należy być bardzo czujnym:

• Nienaturalny ruch twarzy: Czasem ruchy mimiczne lub oczopląs ofiary nie będą idealnie płynne. Poszukujcie np. nerwowych mrugnięć lub nienaturalnie nieruchomej skóry twarzy, to sygnał alarmowy!
• Niezgodność w oświetleniu: Odbicie światła w oczach lub nierówne oświetlenie skóry i ubioru na materiale może sygnalizować oszustwo.
• Niespójny dźwięk: Słabej jakości synchronizacja dźwięku i obrazu. Głos sztucznie zmontowany jest trudny do uzyskania naturalnym i wiarygodnym. Zauważ, że barwa głosu i jego sposób wypowiedzi nie są naturalne lub pojawiają się podejrzane zniekształcenia dźwięku!
• Analiza cieni: Na materiałach deepfake nie ma nałożonego oświetlenia, rzucania cienia przez obiekty i elementy video, lub nakładane jest w sposób nienaturalny, czyli nie jest realistyczny.
• Podejrzane detale: Czasem warto zwrócić uwagę na nienaturalnie idealne, “plastikowe” cechy twarzy, widoczne jedynie przy uważnej obserwacji. Zbyt gładka, “wypolerowana” skóra twarzy osoby widocznej w video również może dać do myślenia.
• Źródło weryfikacja: Zawsze sprawdź źródło! Jeśli film opublikowano w podejrzanym miejscu w sieci, zachowaj czujność. Szukaj też dodatkowej weryfikacji, czy informacje przekazywane są w innych niezależnych źródłach, czyli nie bazuj jedynie na 1 materiale źródłowym! Ustalenie i zweryfikowanie prawdziwości nagrania pozwoli na oszczędzenie rozczarowań!

Narzędzia do wykrywania Deepfake:

Wraz z rozwojem technologii Deepfake, powstają specjalistyczne narzędzia AI, które pozwalają na identyfikację zmanipulowanych materiałów:

• Detektory deepfake online: Powstają specjalne narzędzia w internecie, pozwalające na weryfikację oryginalności zdjęć lub video. Działanie opiera się na zaawansowanych algorytmach sztucznej inteligencji.
• Rozpoznawanie anomalii: Narzędzia AI do wnikliwej analizy mimiki i barwy głosu pod kątem nietypowych nieprawidłowości i niespójności, jak choćby dziwne odbicia światła czy drobne niedoskonałości renderingu.

Jak Chronić się Przed Deepfake?

Chociaż detekcja deepfake jest wyzwaniem, możemy znacznie podnieść nasz poziom ochrony, stosując kilka praktycznych kroków:

• Zachowaj ostrożność: Traktuj podejrzane materiały wideo lub audio ze sporym dystansem, w szczególności jeśli pojawiły się w nieznanych miejscach w sieci. Zwracaj uwagę na jakość obrazu, głosu, źródło. Jeśli czujesz zbyt silną presję i emocje, nabierz podejrzeń i zachowaj szczególną ostrożność.
• Weryfikuj źródła informacji: Korzystaj tylko z wiarygodnych i sprawdzonych mediów. Analizuj informacje i materiały pod kątem ich autentyczności. Szukaj w innych miejscach w sieci potwierdzenia tego, co obejrzałeś lub posłuchałeś w danym źródle. Uważaj, w co klikasz i co pobierasz z internetu, ale korzystaj też z pomocy specjalistów, gdy poczujesz się niepewnie.
• Włącz dwuskładnikowe uwierzytelnianie: Jeżeli chcesz chronić swoje konta online przed włamaniami z wykorzystaniem głosu lub obrazu – dwuskładnikowa weryfikacja to podstawa! 2FA jest skuteczną ochroną przed kradzieżą twojej tożsamości i kont w sieci, ponieważ utrudni zalogowanie oszustowi na twoje konta w internecie.
• Regularne szkolenia z cyberbezpieczeństwa: Uświadamianie pracowników i najbliższych na temat technik i metod, jak działają cyberprzestępcy – to absolutna podstawa skutecznej ochrony. Organizuj dla bliskich szkolenia. Testuj wiedzę swoją i bliskich. Cyberhigiena i zdrowe nawyki cyfrowe pomagają ochronić twoje dane. Zwykła rozwaga i dbałość o swoje bezpieczeństwo w sieci, pomagają uchronić się przed zagrożeniem.
• Stosuj zaawansowane oprogramowanie antywirusowe: Regularna analiza Twojego komputera, oraz specjalne zapory, mogą w porę zauważyć w systemie zagrożenie. Staraj się również aktualizować programy i zabezpieczenia na urządzeniach cyfrowych, a niechciane podejrzane materiały, po prostu ignoruj!
• Zabezpiecz swoją tożsamość cyfrową: Nie przesyłaj bez namysłu prywatnych zdjęć lub nagrań. Jeżeli to tylko możliwe ogranicz ilość wrażliwych informacji, które udostępniasz na platformach social mediowych i stronach internetowych. Pamiętaj! Każdy fragment twojego wizerunku, twojego głosu to potencjalne narzędzie dla oszustów. Chroń swoje hasła, loginy i kody zabezpieczeń w bezpieczny i rozsądny sposób! Warto również pamiętać, że ataki, w tym ataki deepfake, często zaczynają się od ataku phishingowego. Bądź czujny! Jeżeli podejrzewasz że doszło do ataku, zgłoś się po pomoc do naszych ekspertów od bezpieczeństwa!
• Jeżeli chcesz upewnić się jak chroniona jest twoja organizacja to skorzystaj z naszej oferty testów penetracyjnych.

FAQ – Najczęstsze Pytania o Deepfake

• Czy Deepfake to tylko wideo? Nie, Deepfake to nie tylko filmy. Obejmują także dźwięk, a czasem i zdjęcia! Zmienić można wszystko! Tak długo jak tylko będziesz uważał daną technologię za nieszkodliwą ciekawostkę – jesteś zagrożony i możesz stać się ofiarą! Pamiętaj – wyłudzenie głosu, kradzież wizerunku, przerobione nagrania mogą spowodować straty w twoim życiu.
• Jak rozpoznać wiarygodną informację? Staraj się używać więcej źródeł informacji i materiałów. Bazując tylko na 1 źródle jesteśmy nieświadomi tego, że możemy oglądać fałszerstwo. Zawsze możesz również skorzystać z pomocy naszego specjalisty z zakresu audytu IT.
• Czy tylko znane osoby są zagrożone? Absolutnie nie! Każdy może być celem! Im bardziej anonimowi, tym jesteśmy łatwiejszym łupem, a motywy przestępców mogą być naprawdę przeróżne, zatem chroń swoje dane i swoich bliskich.
• Czy istnieją narzędzia, aby automatycznie wykryć deepfake? Tak! Chociaż technika ich tworzenia bardzo szybko ewoluuje, istnieją wyspecjalizowane oprogramowania oparte na SI i zaawansowanych algorytmach, które starają się identyfikować i rozpoznawać nienaturalne elementy, fałszywe elementy i nieprawidłowości na video i audio! Rozwiązania te pozwalają analizować nawet najdrobniejsze szczegóły, niewidoczne gołym okiem! Jeżeli twoja organizacja została zaatakowana to skorzystaj z pomocy naszej firmy specjalizującej się w bezpieczeństwie IT!

Podsumowanie:

Deepfake to wyzwanie, które wymaga od nas czujności, edukacji i nowych strategii cyberochrony. Nie panikujmy jednak, mądre korzystanie z technologii oraz duża czujność pozwalają zmniejszyć to ryzyko do minimum. W przyszłości ochrona przed fałszywymi treściami może się stać równie ważna, jak ochrona przed klasycznym wirusem komputerowym. W nadchodzącej rzeczywistości należy na równi dbać o wiarygodność, jak i o bezpieczeństwo, co na pewno zwiększy zaufanie u odbiorców przekazywanych informacji! Pamiętajmy! Rozwój technologii niesie zagrożenia, na które musimy reagować z mądrością i wiedzą. O cyberbezpieczeństwo w cyberprzestrzeni należy dbać każdego dnia! W tym wszystkim pomogą Ci porady z naszego artykułu Cyberbezpieczeństwo nr 1 – przewodnik do bezpieczeństwa w sieci oraz ochroną twojej firmy przed niebezpieczeństwami sieci zajmie się nasza wyspecjalizowana firma IT z doświadczeniem w audycie bezpieczeństwa ! Jeżeli interesują Cię najnowsze zagrożenia sprawdź naszego bloga!

W obliczu dynamicznego rozwoju technik deepfake, bardzo ważna jest ciągła edukacja i uświadamianie społeczeństwa o zagrożeniach i możliwych sposobach obrony. Deepfake to nowe wyzwanie, ale i ważny krok ku podnoszeniu świadomości społeczeństwa na temat cyfrowego bezpieczeństwa.

Źródła

1. Microsoft – Jak rozpoznać Deepfake? Poradnik krok po kroku: https://www.microsoft.com/en-us/security/blog/2021/05/26/becoming-resilient-by-understanding-cybersecurity-risks-part-4-navigating-current-threats/

2. CERT Polska – Zespół Reagowania na Incydenty Bezpieczeństwa Komputerowego: Oficjalna strona Zespołu Reagowania na Incydenty Bezpieczeństwa Komputerowego działającego w strukturach NASK. Zawiera aktualne ostrzeżenia o zagrożeniach, w tym dotyczących deepfake: https://cert.pl/posts/2024/09/deepfake-definicja/

3. NASK (Naukowa i Akademicka Sieć Komputerowa): Strona NASK, gdzie znajdziemy informacje o projektach i działaniach z zakresu bezpieczeństwa sieci w Polsce: https://www.nask.pl/pl/

4. The Verge – What is deepfake video?: artykuł o temacie: co to są deepfakes wideo, poradnik, na czym polega mechanizm i dlaczego są niebezpieczne? : https://www.theverge.com/2024/11/21/24301955/minnesota-deepfake-bill-lawsuit-affidavit-ai

5. CNBC – Deepfake are coming: How AI is poised to unleash unprecedented misinformation: Analiza Deepfake w kontekście rozprzestrzeniania się fake news, szantażach i dezinformacji: https://www.cnbc.com/2024/04/10/how-you-can-spot-an-ai-imposter-as-deepfake-technology-goes-mainstream.html?&qsearchterm=deepfake

6. The Brookings Institute – Deepfakes and the new reality: From entertainment to information operations: https://www.brookings.edu/articles/artificial-intelligence-deepfakes-and-the-uncertain-future-of-truth/