Testy penetracyjne – usługa przeprowadzania testów penetracyjnych

Może Ci się wydawać, że skoro masz już jakieś zabezpieczenia, to testy penetracyjne są zbędnym wydatkiem. Nic bardziej mylnego! Regularne pentesty to inwestycja, która może uchronić Cię przed poważnymi konsekwencjami. Dlaczego są tak kluczowe?

• Unikniesz katastrofy finansowej. Wycieki danych potrafią być horrendalnie kosztowne. W 2023 roku średni koszt takiego incydentu w Polsce wyniósł aż 4,35 mln zł (dane IBM cytowane w)! Przypomnij sobie atak na firmę Maersk w 2017 roku, który kosztował ją 300 mln dolarów – a regularny test penetracyjny mógł temu zapobiec!
• Ochronisz swoją reputację. W dzisiejszych czasach klienci są bardzo wyczuleni na kwestie bezpieczeństwa ich danych. Badania Forrester pokazują, że aż 33% osób przestaje korzystać z usług firmy po incydencie bezpieczeństwa. Utrata zaufania klientów to coś, czego żadna firma nie chce doświadczyć.
• Spełnisz wymogi prawne. Coraz więcej regulacji, takich jak RODO, ISO 27001 czy PCI DSS, wymaga regularnych testów bezpieczeństwa. Brak pentestów może skutkować gigantycznymi karami finansowymi. Warto również pamiętać o nadchodzących regulacjach takich jak NIS2 i DORA, a także potencjalnych wymogach MiCA dla dostawców usług kryptowalutowych, które również kładą nacisk na bezpieczeństwo cybernetyczne.

Ponadto, testy penetracyjne pozwalają Ci proaktywnie identyfikować słabe punkty w Twojej infrastrukturze, aplikacjach i nawet w działaniach Twoich pracowników. Dzięki temu możesz zabezpieczyć się przed wyrafinowanymi cyberatakami, których liczba i złożoność stale rosną. Przykład ataku ransomware na polski szpital w 2022 roku, który sparaliżował jego systemy na tydzień, pokazuje, jak realne i poważne mogą być konsekwencje zaniedbań w cyberbezpieczeństwie.

Nie każdy test penetracyjny wygląda tak samo. Metodyka i poziom wiedzy pentestera o Twoim systemie mogą się różnić. Najczęściej wyróżnia się trzy główne rodzaje pentestów:

• Black Box Pentest (test czarnej skrzynki). W tym scenariuszu pentester nie posiada żadnej wiedzy o testowanym obszarze, nie ma dostępu do kodu źródłowego ani dokumentacji. Działa jak prawdziwy, zewnętrzny atakujący, który musi sam zebrać informacje o Twoim systemie. Ten typ testu symuluje atak z zewnątrz. Może on jednak nie wykryć wszystkich podatności, ponieważ pentester startuje z „zerową” wiedzą.
• White Box Pentest (test białej skrzynki). Tutaj pentester ma pełen dostęp do kodu źródłowego, architektury, dokumentacji, a nawet może konsultować się z Twoimi specjalistami IT. Ten wariant symuluje atak osoby mającej wgląd do „wnętrza” systemu, np. złośliwego pracownika. Testy white box są zazwyczaj dokładniejsze, trwają krócej i mogą być tańsze, a także często zalecane dla zespołów deweloperskich o mniejszym doświadczeniu w kontekście bezpieczeństwa, ze względu na wgląd w kod i możliwość oceny dobrych praktyk.
• Grey Box Pentest (test szarej skrzynki). To podejście jest hybrydą testów black i white box. Pentester otrzymuje pewną, częściową wiedzę o testowanym systemie. To często najbardziej efektywne rozwiązanie, pozwalające na znalezienie wielu podatności w rozsądnym czasie, ponieważ łączy perspektywę zewnętrznego i wewnętrznego atakującego. Większość firm decyduje się właśnie na ten typ testu.

Wybór odpowiedniego rodzaju testu zależy od dojrzałości Twoich aplikacji i systemów, a także od dojrzałości Twojej organizacji w kwestiach bezpieczeństwa.

Profesjonalni pentesterzy korzystają z ugruntowanych metodyk, które stanowią pewnego rodzaju przewodniki po procesie testowania. Do najpopularniejszych należą:

• OWASP (Open Web Application Security Project). To otwarty standard, który oferuje m.in. ASVS (Application Security Verification Standard) dla aplikacji webowych i MASVS (Mobile Application Security Verification Standard) dla aplikacji mobilnych. Opisują one listę kontroli bezpieczeństwa oraz sposoby ich weryfikacji. OWASP posiada również bardzo popularne zestawienie Top 10 najczęściej występujących podatności w aplikacjach webowych. Testy penetracyjne często są wykonywane w oparciu o OWASP WSTG (Web Security Testing Guide).
• PTES (Penetration Testing Execution Standard). To wysokopoziomowy opis kolejnych działań wchodzących w skład testu penetracyjnego, dzielący go na 7 głównych sekcji.
• OSSTMM (Open Source Security Testing Methodology Manual). Bardziej szczegółowa metodyka niż PTES, która oprócz aspektów technicznych obejmuje również bezpieczeństwo fizyczne. Jest jednak mniej popularna.
• PCI DSS (Payment Card Industry Data Security Standard). Zbiór reguł i norm dotyczących bezpieczeństwa podmiotów przetwarzających dane kart płatniczych. Jest szeroko stosowany w biznesie, zwłaszcza w sektorze finansowym.

Stosowanie metodyk zapewnia pewną standaryzację procesu testowania i daje zamawiającemu gwarancję, że prace zostaną wykonane w określony sposób. Warto jednak pamiętać, że żadna metodyka nie jest uniwersalna i zawsze wymaga pewnego dostosowania do specyfiki testowanego systemu.

Kluczem do skutecznych testów penetracyjnych są kompetencje pentesterów. Za cyberprzestępczością stoją często bardzo wysokie kwalifikacje, dlatego osoby przeprowadzające testy bezpieczeństwa muszą być równie wysoko wykwalifikowane. Najważniejsze jest tutaj doświadczenie – od ilu lat konsultanci przeprowadzają testy, czy realizowali podobne projekty, czy posiadają doświadczenie w innych dziedzinach IT.

Wiele firm specjalizuje się w usługach cyberbezpieczeństwa i zatrudnia doświadczonych ekspertów. Przy wyborze firmy warto zwrócić uwagę na jej referencje, doświadczenie na rynku (np. PENTESTICA.PL działa od kilku lat, a zespół pentesterów ma ponad 15 lat doświadczenia) oraz opinie innych klientów. Renomowane firmy często mają na swoim koncie dziesiątki podziękowań za odpowiedzialnie zgłoszone błędy w popularnym oprogramowaniu.

Istotne mogą być również certyfikaty branżowe posiadane przez pentesterów, takie jak OSCP (Offensive Security Certified Professional), CEH (Certified Ethical Hacker) czy CISSP (Certified Information Systems Security Professional). Chociaż niektórzy uważają, że najważniejsza jest wiedza praktyczna, certyfikaty, zwłaszcza te wymagające praktycznego udowodnienia umiejętności (jak OSCP), mogą być dobrym wskaźnikiem kwalifikacji.

Możesz zdecydować się na zewnętrzną firmę specjalizującą się w testach penetracyjnych lub, jeśli posiadasz odpowiednio wykwalifikowany zespół, przeprowadzić testy własnymi siłami. Niezależna ocena zewnętrznego zespołu często wnosi świeże spojrzenie i szersze doświadczenie.

Częstotliwość przeprowadzania testów penetracyjnych zależy od wielu czynników:

• Wymogi regulacyjne. Niektóre branże (np. sektor bankowy, finansowy, opieka zdrowotna) podlegają przepisom, które narzucają określoną częstotliwość testów bezpieczeństwa (np. corocznie).
• Polityka bezpieczeństwa Twojej firmy. Twoja wewnętrzna polityka bezpieczeństwa może określać, jak często powinny być przeprowadzane pentesty.
• Wielkość i złożoność Twojej infrastruktury IT. Im większa i bardziej złożona infrastruktura, tym częściej warto rozważyć testy.
• Częstość wprowadzania zmian w systemach. Jeśli Twoje systemy są często aktualizowane lub rozwijane, po każdej istotnej zmianie warto przeprowadzić testy.
• Poziom ryzyka. Firmy o wyższym profilu ryzyka lub posiadające krytyczną infrastrukturę powinny rozważyć częstsze testowanie.
• Wymagania kontrahentów. Czasami Twoi partnerzy biznesowi mogą wymagać regularnych raportów z testów penetracyjnych.

Ogólnie rekomenduje się przeprowadzanie testów penetracyjnych co najmniej raz w roku. Warto jednak pamiętać, że w świecie IT rok to bardzo długo, a nowe podatności i zagrożenia pojawiają się niemal codziennie. Dlatego w przypadku istotnych zmian w systemach, po wdrożeniu nowych aplikacji czy infrastruktury, a także po incydentach bezpieczeństwa, przeprowadzenie dodatkowych testów jest wysoce wskazane.

Koszty testów penetracyjnych mogą się znacznie różnić. Nie da się podać jednej konkretnej kwoty, ponieważ cena zależy od wielu czynników:

• Zakres testów. Co dokładnie ma być testowane (aplikacja webowa, sieć, infrastruktura mobilna, fizyczne bezpieczeństwo)? Im szerszy zakres, tym wyższy koszt.
• Złożoność testowanych systemów. Bardziej skomplikowane aplikacje i infrastruktury wymagają więcej czasu i zaangażowania, co przekłada się na wyższą cenę.
• Rodzaj testu (black box, white box, grey box). Testy white box mogą być tańsze ze względu na dostęp do informacji.
• Metodyka testowania. Bardziej szczegółowe i kompleksowe metodyki mogą generować wyższe koszty.
• Czas trwania testów. Dłuższe testy są oczywiście droższe.
• Doświadczenie i renoma firmy przeprowadzającej testy. Bardziej doświadczone i renomowane firmy mogą mieć wyższe stawki.
• Potrzeba retestów. Uwzględnienie retestów w ofercie również wpływa na koszt.

Ceny testów penetracyjnych mogą wahać się od kilku do kilkudziesięciu tysięcy złotych. Każdorazowo usługa ta wymaga indywidualnej wyceny. Nie warto kierować się wyłącznie najniższą ceną, ponieważ może ona sugerować niższą jakość i mniejszy zakres przeprowadzonych prac.

Po zakończeniu testów otrzymasz szczegółowy raport, który jest kluczowym elementem całego procesu. Dobry raport powinien być czytelny i zawierać:

• Opis przeprowadzonych czynności. Jakie metody i narzędzia zostały użyte podczas testów.
• Listę wykrytych podatności. Szczegółowy opis każdego znalezionego problemu bezpieczeństwa.
• Poziom ryzyka. Ocena, jak poważna jest dana podatność i jakie mogą być konsekwencje jej wykorzystania.
• Szczegóły techniczne podatności. Wraz z tzw. proof of concept (PoC), czyli opisem kroków, które pentester wykonał, aby udowodnić istnienie luki. Dzięki temu Twój zespół IT może łatwo odtworzyć problem.
• Dokładną lokalizację podatności. Wskazanie miejsca występowania błędu (np. adres IP, port usługi, endpoint API).
• Rekomendacje naprawy. Konkretne wskazówki, co należy zrobić, aby wyeliminować daną podatność i podnieść poziom bezpieczeństwa.
• Wnioski i zalecenia. Ogólne spostrzeżenia dotyczące poziomu bezpieczeństwa Twoich systemów oraz sugestie dotyczące minimalizacji ryzyka w przyszłości.

Raport powinien być przekazany w bezpieczny sposób, np. z wykorzystaniem szyfrowania (PGP, 7-Zip). Po jego otrzymaniu Twój zespół może mieć pytania – profesjonalna firma powinna być gotowa do ich wyjaśnienia. Przykłady publicznych raportów można znaleźć w zasobach firm zajmujących się cyberbezpieczeństwem (np. Pentestica) oraz na platformach takich jak GitHub.

Testy penetracyjne to tylko jedna z metod oceny bezpieczeństwa IT. Warto znać różnice między nimi a innymi popularnymi podejściami:

• Audyt bezpieczeństwa. To działanie o charakterze bardziej formalnym, skupiające się na weryfikacji bezpieczeństwa systemu na podstawie sformalizowanych procedur i standardów (np. ISO/IEC 27001). Audyt zazwyczaj obejmuje analizę dokumentacji, wywiady i ankiety, a niekoniecznie praktyczne próby włamania (lub te próby są ograniczone). Test penetracyjny skupia się na praktycznej weryfikacji zabezpieczeń.
• Red teaming. To bardziej zaawansowana forma testów penetracyjnych, która ma na celu weryfikację stosowanych zabezpieczeń w scenariuszu jak najbardziej zbliżonym do realnych, złożonych ataków. Red teaming skupia się na osiągnięciu konkretnego celu (np. uzyskanie dostępu do określonych informacji) i może wykorzystywać bardziej złożone techniki i taktyki. Testy penetracyjne są zazwyczaj bardziej szczegółowe i kompleksowe w zakresie wykrywanych podatności.
• Bug bounty. To programy, w ramach których firmy zachęcają zewnętrznych badaczy bezpieczeństwa do wyszukiwania i zgłaszania podatności w ich systemach w zamian za nagrody. W przeciwieństwie do testów penetracyjnych, które mają określony zakres i czas trwania, programy bug bounty mogą trwać długo i angażować wielu niezależnych badaczy. Kontakt z pentesterami w ramach bug bounty jest zazwyczaj ograniczony do momentu zgłoszenia podatności.
• Skanery podatności. To zautomatyzowane narzędzia, które skanują systemy w poszukiwaniu znanych podatności. Są przydatne do szybkiego wykrywania wielu powszechnych problemów, ale często nie są w stanie wykryć bardziej złożonych luk logicznych, które wymagają ludzkiej inteligencji i doświadczenia pentestera. Testy penetracyjne często wykorzystują skanery jako jedno z narzędzi, ale opierają się również na manualnych testach.

Dobre przygotowanie do testów penetracyjnych może znacząco wpłynąć na ich efektywność:

• Jasno określ zakres i cele testów. Zdecyduj, które systemy i aplikacje mają zostać przetestowane i co chcesz osiągnąć dzięki tym testom.
• Udostępnij niezbędne informacje. W zależności od rodzaju testu, udostępnij pentesterom wymagane dane, takie jak adresy URL, adresy IP, konta testowe, a w przypadku white box również dokumentację i kod źródłowy (za zgodą producenta). Warto zadbać o to, by aplikacje były wypełnione danymi testowymi.
• Zapewnij środowisko testowe (jeśli to możliwe). Idealnie, testy powinny odbywać się na środowisku testowym, a nie produkcyjnym, aby uniknąć ewentualnych zakłóceń. Jeśli testy muszą odbyć się na środowisku produkcyjnym, należy ustalić ograniczenia czasowe i harmonogram.
• Poinformuj swój zespół IT. Upewnij się, że Twój zespół IT wie o planowanych testach, aby uniknąć nieporozumień i fałszywych alarmów.
• Zastanów się nad rodzajem testu. Czy chcesz symulować atak z zewnątrz (black box), atak insidera (white box) czy coś pomiędzy (grey box)?.
• W przypadku aplikacji mobilnych, rozważ udostępnienie wersji bez niektórych zabezpieczeń (jeśli to możliwe). Zabezpieczenia takie jak pinning certyfikatów czy anti-jailbreak/anti-root mogą utrudnić testowanie funkcjonalności aplikacji.

Przed rozpoczęciem testów podpisz z wykonawcą umowę o zachowaniu poufności (NDA), aby zabezpieczyć swoje dane.

Pentesterzy korzystają z szerokiej gamy narzędzi i technik. Niektóre z popularnych narzędzi to:

• OWASP ZAP (Zed Attack Proxy). Bezpłatne i popularne narzędzie open source do testowania bezpieczeństwa aplikacji webowych.
• Burp Suite Professional. Komercyjne narzędzie, bardzo cenione przez pentesterów do analizy i modyfikacji ruchu sieciowego aplikacji webowych. Dostępna jest również darmowa wersja Community Edition.
• Nessus. Komercyjny skaner podatności, który może wykrywać szeroki zakres znanych luk w systemach i aplikacjach. Dostępna jest również wersja testowa.
• Metasploit Framework. Potężne narzędzie open source do testowania penetracyjnego, wykorzystywane do opracowywania i wykonywania exploitów.
• Kali Linux. Dystrybucja Linuksa zawierająca wiele preinstalowanych narzędzi do testowania penetracyjnego.

Warto jednak pamiętać, że narzędzia to tylko wsparcie. Najważniejsza jest wiedza, doświadczenie i kreatywność pentestera w identyfikowaniu i wykorzystywaniu podatności, które nie są oczywiste dla zautomatyzowanych skanerów.

W dzisiejszym złożonym i dynamicznym środowisku cyberzagrożeń, regularne testy penetracyjne są nieodzownym elementem skutecznej strategii cyberbezpieczeństwa. Pozwalają na proaktywne identyfikowanie i eliminowanie słabych punktów w Twoich systemach, zanim zostaną one wykorzystane przez cyberprzestępców.

Inwestycja w profesjonalne testy penetracyjne to inwestycja w bezpieczeństwo Twojej firmy, ochronę Twoich danych i reputacji oraz spełnienie wymogów prawnych. Dzięki nim zyskujesz niezależną ocenę poziomu zabezpieczeń, konkretne rekomendacje naprawy i większą świadomość potencjalnych zagrożeń. Pamiętaj, że w cyberświecie lepiej zapobiegać niż leczyć!.

Jeśli masz jakiekolwiek pytania lub chcesz dowiedzieć się więcej o tym, jak testy penetracyjne mogą pomóc Twojej firmie, skontaktuj się z naszymi doświadczonymi specjalistami w dziedzinie cyberbezpieczeństwa. Oni pomogą Ci ocenić ryzyko i dobrać odpowiedni rodzaj testu dla Twoich potrzeb.